Huyết áp cao là gì?

Sự kiện chính: Theo WHO

• Ước tính có khoảng 1,28 tỷ người trưởng thành trong độ tuổi 30–79 trên toàn thế giới đang phải đối mặt với vấn đề tăng huyết áp, hầu hết (2/3) số người này sinh sống ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình.
• Ước tính có khoảng 46% người trưởng thành bị tăng huyết áp không biết mình mắc bệnh.
• Chưa đến một nửa số người trưởng thành (42%) bị tăng huyết áp được chẩn đoán và điều trị.
• Khoảng 1 trong 5 người trưởng thành (21%) bị tăng huyết áp có thể kiểm soát được.
• Tăng huyết áp là nguyên nhân chính gây tử vong sớm trên toàn thế giới.
• Một trong những mục tiêu toàn cầu đối với các bệnh không lây nhiễm là giảm 33% tỷ lệ tăng huyết áp trong giai đoạn 2010-2030.

Huyết áp cao là gì?

Cao huyết áp, hay còn được biết đến là tăng huyết áp, là một tình trạng bệnh lý mãn tính khi áp lực của máu đối với thành động mạch tăng cao. Việc tăng cao của huyết áp đồng nghĩa với việc tạo ra nhiều áp lực lớn hơn cho tim, tăng gánh nặng và áp lực làm việc cho cơ quan này. Các hậu quả của huyết áp cao có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng trong hệ thống tim mạch, bao gồm tai biến mạch máu não, suy tim, bệnh tim mạch vành, nhồi máu cơ tim, và nhiều biến chứng khác.

Máu bơm qua hệ thống tuần hoàn chịu áp lực, giống như nước trong đường ống của một ngôi nhà. Và cũng giống như áp lực nước quá lớn có thể làm hỏng đường ống và vòi, huyết áp tăng cao có thể gây rắc rối. Tăng huyết áp xảy ra khi lực tác động lên thành động mạch cao bất thường.

Huyết áp cao là gì

Theo thời gian, áp suất tăng cao có thể gây ra nhiều vấn đề. Những chỗ phình nhỏ, gọi là chứng phình động mạch, có thể hình thành trong mạch máu. Tim có thể bị phì đại, làm tăng nguy cơ đau tim và suy tim. Tổn thương mạch máu ở thận có thể khiến chúng bị hỏng. Vì các mạch máu nhỏ trong mắt đặc biệt dễ bị tổn thương nên tăng huyết áp có thể dẫn đến các vấn đề về thị lực và thậm chí là mù lòa.

Nhiều yếu tố có thể dẫn đến huyết áp cao. Rõ ràng, chế độ ăn uống đóng một vai trò. Quá nhiều muối, quá ít kali và quá nhiều rượu đều được cho là làm tăng nguy cơ cao huyết áp. Quá nhiều căng thẳng và quá ít hoạt động thể chất đều làm tăng nguy cơ phát triển bệnh cao huyết áp, cũng như thừa cân hoặc béo phì. Và cũng như nhiều bệnh mãn tính, huyết áp cao cũng có xu hướng di truyền trong gia đình, cho thấy di truyền đóng một vai trò nào đó.

Ở một số bệnh nhân, huyết áp cao có liên quan đến các vấn đề y tế khác hoặc có thể là tác dụng phụ của một số loại thuốc. Dạng bệnh này được gọi là tăng huyết áp thứ phát, vì nó xảy ra thứ phát sau các tình trạng bệnh lý khác.

Triệu chứng huyết áp cao

Nhiều người bị huyết áp cao không nhận ra mình mắc bệnh này. Nó thường được gọi là “kẻ giết người thầm lặng” vì hiếm khi gây ra triệu chứng, thậm chí còn gây tổn thương nghiêm trọng cho cơ thể. Hầu hết không xảy ra cho đến khi bệnh đã tiến triển đến giai đoạn rất nghiêm trọng. Lúc này, các biến chứng tim mạch có thể đột ngột xuất hiện và tước đi tính mạng bệnh nhân chỉ trong cái chớp mắt.

Một số ít người bị tăng huyết áp có thể có một số triệu chứng thoáng qua như đau đầu, khó thở, hoặc hiếm hơn là chảy máu cam.

Nếu không được điều trị, tăng huyết áp có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng, chẳng hạn như:

• Vấn đề về thị lực
• Đau tim
• Đột quỵ
• Suy thận
• Suy tim

Những bệnh nhân bị bệnh nặng có huyết áp rất cao có thể bị ” tăng huyết áp ác tính “. Đây là một trường hợp cấp cứu y tế và bạn cần được điều trị tại phòng cấp cứu. Các triệu chứng có thể bao gồm đau ngực, khó thở, thay đổi thị lực, nhức đầu và suy nhược.

May mắn thay, huyết áp cao có thể được kiểm soát. Bước đầu tiên là kiểm tra huyết áp thường xuyên.

Huyết áp cao là bao nhiêu?

Huyết áp là áp lực của máu đối với thành động mạch và được xác định trên hai chỉ số chính là huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương.

Huyết áp tâm thu (ứng với giai đoạn tim co bóp để đẩy máu đi): có giá trị cao hơn do dòng máu đang được tim đẩy đi, tạo ra áp lực lớn trong động mạch.

Ngược lại, huyết áp tâm trương( ứng với giai đoạn giãn nghỉ giữa hai lần đập liên tiếp của tim). Trong giai đoạn này, mạch máu không phải chịu áp lực tống máu từ tim, do đó giá trị của huyết áp tâm trương thấp hơn so với huyết áp tâm thu.

Chẩn đoán và chiến lược điều trị của các bác sĩ chuyên khoa tim mạch tại Việt Nam hiện nay thường tuân theo hướng dẫn mới nhất của Hiệp hội Tim mạch Châu Âu (ESC), được cập nhật vào năm 2018. Theo đó, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, cao huyết áp được phân loại như sau:

• Huyết áp tối ưu: Dưới 120/80 mmHg;
• Huyết áp bình thường: Từ 120/80 mmHg trở lên;
• Huyết áp bình thường cao: Từ 130/85 mmHg trở lên;
• Tăng huyết áp độ 1: Từ 140/90 mmHg trở lên;
• Tăng huyết áp độ 2: Từ 160/100 mmHg trở lên;
• Tăng huyết áp độ 3: Từ 180/110 mmHg trở lên;
• Cao huyết áp tâm thu đơn độc: Khi huyết áp tâm thu từ 140 mmHg trở lên, trong khi huyết áp tâm trương dưới 90 mmHg.
• Ngoài ra, tiền tăng huyết áp được xác định khi huyết áp tâm thu > 120-139 mmHg và huyết áp tâm trương > 80-89 mmHg. Hiệp hội Tim mạch Việt Nam cũng đưa ra quy định rằng huyết áp dưới 120/80 mmHg được xem là bình thường, trong khi tình trạng tăng huyết áp được xác định khi huyết áp luôn ở mức từ 140/90 mmHg trở lên.

Những ai có nguy cơ mắc huyết áp cao?

Dưới đây là một số nhóm đối tượng phổ biến có nguy cơ cao về bệnh cao huyết áp:

• Người lớn tuổi: Hệ thống thành mạch máu không còn giữ được sự đàn hồi như trước, dẫn đến tình trạng cao huyết áp.
• Giới tính: Tuy tỷ lệ nam dưới 45 tuổi mắc bệnh cao huyết áp cao hơn so với phụ nữ, nhưng phụ nữ sau mãn kinh lại có nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp cao hơn so với nam giới cũng ở độ tuổi tương đương.
• Tiền sử gia đình: Nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp thường cao hơn đối với những người có tiền sử gia đình (cha mẹ hoặc anh chị) mắc bệnh tim mạch.

Ngoài ra, một số yếu tố dưới đây cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp:

• Chế độ ăn uống không lành mạnh
• Thừa cân và béo phì
• Lối sống ít vận động
• Tiêu thụ muối quá mức
• Lạm dụng rượu và bia
• Hút thuốc lá
• Căng thẳng thường xuyên

Tôi có thể làm gì để ngăn ngừa hoặc kiểm soát huyết áp cao?

Nhiều người bị huyết áp cao có thể hạ huyết áp xuống mức khỏe mạnh hoặc giữ huyết áp ở mức khỏe mạnh bằng cách thay đổi lối sống .

• Hoạt động thể chất ít nhất 150 phút mỗi tuần (khoảng 30 phút mỗi ngày, 5 ngày một tuần)
• Không hút thuốc
• Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, bao gồm hạn chế natri (muối) và rượu
• Giữ cân nặng khỏe mạnh
• Quản lý căng thẳng

Nguồn tham khảo: webmd.com